(Don't) Speak English (17). Po wyborach (językowych)
W ciągu paru godzin od ogłoszenia wyników wyborów w Wielkiej Brytanii serwisy internetowe w Polsce i w UK przetłumaczyły hung parliament na zawieszony parlament - choć jest polski odpowiednik tego terminu.
I tak np. first past the post; w Wikipedii nie jest przetłumaczone jako pierwszy na mecie, ale - słusznie - jako ordynacja większościowa.
A parlament zawieszony - według mnie - to np. sytuacja jaka była niedawno w Kanadzie, kiedy 30 grudnia 2009 ogłoszono, że parlament, zamiast spotkać się po Świętach 25 stycznia, zostanie otwarty dopiero 3 marca 2010 roku. Też dobry sposób na nieposłusznych posłów! A przecież w Anglii nic takiego nie miało miejsca.
No ale gdy piszę te słowa, pojawia się artykuł w Wikipedii po polsku z zawieszonym parlamentem. Potwierdza to tylko mój pogląd, że tłumacze ostatnio biorą najczęstsze tłumaczenie ze słownika, często nie znając podłoża językowego i kulturowego.
Pozostaje zająć się samym wyrażeniem angielskim hung parliament.
IDZIEMY DO PUBU 1
Po "normalnych", angielskich wyborach idziemy do pubu, na drugi dzień budzimy się i oglądamy w telewizji jak przywódca partii, która wygrała, jedzie na audiencję do królowej. Lub, jak w 1997 roku, dziennikarze pukają rano do drzwi 10 Downing Street i przy blasku fleszy otwiera im Cherie Blair w koszuli nocnej, bo zapomniała, że mąż poprzedniego dnia wygrał wybory.
I wszystko jest na swoim miejscu. Ale nie zawsze. W 1974 roku, mąż mówi: Dobrze to pamiętam, głosowałem na Wilsona, żadna partia nie uzyskała wystarczającej większości. Gazety pisały: deadlock, stalemate. Teraz też Wyborcza napisała o pacie.
Aż tu 22 czerwca 1974 roku dziennikarz The Guardian Simon Hoggart użył wyrażenia hung parliament. Ukuł go według analogii do amerykańskiego terminu hung jury - sytuacji w sądownictwie, kiedy jest wymagany werdykt jednogłośny, a co najmniej jeden z jurorów się nie zgadza-rezultat wysoce niepożądany.
Więc wyrażenie to ma negatywne konotacje. Liberalni Demokraci, którzy są za ordynacją proporcjonalną, proponowali neutralne nazwy: negotiating lub balanced; parliament, ostatnio mówi się też często progressive - ale nic z tego. Bo to Wielka Brytania, nie Kontynent, gdzie rządy koalicyjne są na porządku dziennym. I dlatego, tak jak w polskim, w innych językach też nie ma dosłownego odpowiednika tego zwrotu. Tłumacze, przynajmniej w głównych językach europejskich, nie rzucili się też tak szybko jak Polacy do dosłownego i często bezsensownego tłumaczenia.
Bo przed tymi ostatnimi wyborami do władz lokalnych prawie jedna trzecia rad to były hung councils - inna nazwa - no overall control - ale jak one były zawieszone: przecież działały i podatki pobierały. A potem wydawały m.in. na niepotrzebne tłumaczenia.
IDZIEMY DO PUBU 2
Jeżeli zwycięzcy posłowie udaliby się do pubu to zamiast hung parliament mielibyśmy hung over parliament (skacowany parlament).
Tu zajmijmy się samym słowem HANG. Potomek dwóch słów anglosaskich i jednego staronordyckiego, którego pozostałość widoczna jest np. w nazwie Stonehenge, dotarł do dzisiejszych czasów w dwóch wersjach pewnie ku utrapieniu uczących się:
1.hang hanged hanged,
2.hang hung hung,
Pierwsza wersja używana gdy mówimy o powieszeniu człowieka, łącznie z samobójstwem, druga gdy mówimy o wieszaniu innych przedmiotów. Ale obie formy są mylone lub nie są rozróżniane, również przez wielu Anglików.
IDZIEMY DO PUBU 3
By to rozwikłać, udajemy się do pubu. Pub nazywa się THE HUNG, DRAWN AND QUARTERED. Nazwa od cytatu z pamiętnika Samuela Pepysa, naocznego świadka powieszenia i poćwiartowania generała T. Hendersona za królobójstwo Karola I. Delikwent - według Pepsa - w dniu wykonania wyroku wyglądał na tyle pogodnie jak to było możliwe u człowieka w jego sytuacji.
Hang on a minute! Ktoś powie. Przecież napisałam powyżej, że powieszenie człowieka to hanged Więc dlaczego w nazwie tego pubu jest hung? No bo skazaniec najpierw nie był powieszony, tylko zawieszony, trochę przyduszony, ale miał pozostać żywy podczas dalszych tortur!
A po paru kolejkach w tym pubie pada pytanie: We had a hung parliament but ... was it a well hung parliament?